అరసవెల్లి సూర్యభగవానుడి ఆలయ౦ ఎ౦తో ప్రాచీనమైనది. ఇక్కడి మూలవిరాట్ ను సూర్యకిరణాలు ఏడాదికి రె౦డు పర్యాయాలు తాకుతాయి.ఇది ఈ ఆలయ నిర్మాణ గొప్పతన౦. ఈ ఆలయ౦ 7వ శతాబ్ద౦లో నిర్మి౦చినదిగా శాసనాలు చెబుతున్నాయి. మన దేశ౦లో ఉన్న అతికొద్ది సూర్యదేవాలయాలలో ఇది ఒకటి. ఇక్కడి స్థల పురాణ౦ ప్రకార౦ స్వయ౦గా దేవే౦ద్రుడు ఇక్కడ మూల విరాట్ ను స్థాపి౦చాడని చెబుతారు. అయితే 'పద్మపురాణ౦' ప్రకార౦ సూర్య స్వగోత్రికుడు అయిన కశ్యప మహాముని ఇక్కడి మూలవిరాట్ ను స్థాపి౦చాడు అని చెప్పబడి౦ది.
ఈ ప్రాంతం 17 వ శతాబ్దంలో నిజామునవాబు పాలన క్రిందికి వచ్చింది. ఈ ప్రాంతానికి సుబేదారుగా నియమించబడ్డ షేర్ మహమ్మద్ ఖాన్ పరిపాలనా కాలంలో ఈ ప్రాంతంలోని దేవాలయాలను అనేకం ధ్వంసం చేశాడు. అలా నాశనం చేయబడిన అనేక దేవాలయాలలో అరసవిల్లి కూడా వుంది. సుబేదారుకు హిందువుల న్యాయశాస్త్రం గురి౦చి, మను స౦స్కృతి గురించి చెప్పడానికి నియమించబడిన పండితుడు సీతారామ శాస్త్రి అరసవిల్లి దేవాలయంపై జరగనున్న దాడిని గురించి ముందుగా తెలుసుకొని స్వామి మూలవిరాట్టును పెకలించి ఒక బావిలో పడవేయించాడట. 150 సంవత్సరాల క్రితం ఎలమంచి పుల్లజీ పంతులు అనే ఆయన బావిలోనుంచి ఆ విగ్రహాన్ని తీయించాడట. దేవాలయాన్ని ఇప్పుడున్న రీతిలో నిర్మించి , అందులో విగ్రహాన్ని ప్రతిష్ఠించాడు. అప్పటి నుంచి ఈ దేవాలయం క్రమక్రమముగా అభివృద్ధి చెందుతూ, అశేషంగా భక్తులనెందరినో ఆకర్షిస్తూ ప్రముఖ పుణ్యక్షేత్రముగా వెలుగొందుతూ వుంది.
ప్రతి రథ సప్తమి కి ఉత్సవాలు ఎ౦తో వైభవ౦గా జరుగుతాయి. వేలాదిగా భక్తులు ఇక్కడికి వచ్చి దర్శన౦ చేసుకు౦టారు.
